ADHD: Jenis, Simptom-simptom dan Rawatan

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) ialah gangguan perkembangan saraf yang menjejaskan kanak-kanak dan orang dewasa. Gangguan ini menjejaskan keupayaan mereka untuk fokus, mengawal impuls dan mengawal tahap tenaga.

Ia adalah keadaan yang kompleks dengan pelbagai simptom dan tahap keterukan yang berbeza-beza. Memahami ADHD memerlukan pemahaman tentang jenis, gejala dan rawatan yang tersedia.

Apa itu ADHD?

ADHD adalah singkatan untuk Attention Deficit Hyperactivity Disorder atau Gangguan Defisit Perhatian / Hiperaktif dalam Bahasa Melayu.

Ia merujuk kepada keadaan neurobiologi di mana seseorang mengalami kesulitan dalam mengekalkan perhatian, mengawal tingkah laku impulsif, dan mengekalkan tahap aktiviti yang sesuai dengan usia mereka.

Ini adalah keadaan yang biasanya bermula semasa kanak-kanak dan boleh berterusan ke alam dewasa.

ADHD biasanya didiagnosis pada zaman kanak-kanak sekitar usia 6-12 tahun, tetapi simptom-simptom boleh menjadi jelas pada sebarang usia.

ADHD mempunyai prevalens di seluruh dunia sebanyak 5 hingga 7% daripada kanak-kanak pada usia sekolah. ^[1]

Manakala, prevalens ADHD bagi orang dewasa pula dianggarkan antara 2.5 dan 3%. ^[2]

Ciri-ciri Asas ADHD

• Tidak Memberi Perhatian Penuh: Individu yang mengalami ADHD sering bergelut untuk mengekalkan fokus pada tugasan, menjadi mudah terganggu, mengabaikan butiran, dan menghadapi kesukaran mengatur tugas dan aktiviti.
• Hiperaktif: Hiperaktif menjelma sebagai aktiviti motor yang berlebihan, kegelisahan, dan ketidakupayaan untuk terus duduk dalam situasi di mana ia dijangka. Ia mungkin melibatkan kegelisahan berterusan, mengetuk atau bercakap secara berlebihan.
• Keimpulsifan: Keimpulsifan merujuk kepada bertindak tanpa berfikir atau pertimbangan akibat. Orang yang mempunyai ADHD mungkin mengganggu orang lain, menjawab secara jelas, menghadapi kesukaran menunggu giliran mereka, atau terlibat dalam tingkah laku berisiko tanpa menimbangkan kemungkinan akibat atau kesannya.

Jenis-jenis ADHD

Terdapat 3 jenis ADHD yang utama iaitu:

• ADHD Kombinasi: ADHD jenis ini adalah jenis yang paling lazim berlaku di mana individu menunjukkan ciri-ciri hiperaktif, kurang perhatian, dan impulsif.
• ADHD Tidak Memberi Perhatian Penuh: Jenis ini dicirikan oleh kesukaran memberi perhatian atau memberi tumpuan kepada tugas. Terdapat juga kecenderungan untuk mudah terganggu. Manakala, simptom-simptom hiperaktif dan impulsif adalah lebih lemah atau tiada.
• ADHD Hiperaktif-Impulsif: Jenis ini cenderung menunjukkan hiperaktif dan impulsif yang ketara, tetapi kesukaran memberikan perhatian penuh jarang dilihat dalam kes ini. Ini adalah jenis ADHD yang paling kurang berlaku.

Simptom-simptom atau Gejala ADHD

ADHD boleh kelihatan berbeza untuk semua orang. Contohnya, simptom-simptom ADHD pada orang dewasa mungkin berbeza daripada simptom-simptom ADHD pada kanak-kanak.

Simptom-simptom ADHD boleh diketegorikan kepada tiga kategori utama iaitu tidak memberi perhatian penuh, hiperaktiviti, dan impulsiviti.

Berikut adalah penerangan lebih terperinci tentang simptom-simptom bagi setiap kategori:

1. Kurang Perhatian atau Ketakperhatian:

• Kesusahan Menumpukan Perhatian: Individu dengan ADHD mungkin mengalami kesukaran untuk mengekalkan perhatian pada tugas atau aktiviti yang memerlukan perhatian atau fokus yang panjang.
• Kerap Terlupa: Mereka mungkin sering melupakan maklumat penting seperti membuat tugasan atau mengingati janji.
• Mudah Terpengaruh: Mereka cenderung mudah terganggu oleh rangsangan sekeliling, seperti bunyi-bunyi atau pergerakan, yang mengganggu keupayaan mereka untuk menumpukan perhatian.

2. Hiperaktiviti:

• Kegiatan Fizikal Berlebihan: Individu dengan ADHD sering bergerak tanpa henti, terutamanya dalam situasi di mana duduk diam adalah diharapkan, seperti di dalam kelas atau semasa berbual dengan orang lain.
• Sukar Duduk Diam: Mereka mengalami kesukaran untuk duduk diam dalam situasi yang memerlukan ketenangan atau konsentrasi, seperti semasa membaca buku atau menonton filem.
• Pergerakan Berulang-ulang: Tindakan seperti menggoyang-goyangkan kaki atau menggerak-gerakkan tangan secara berterusan mungkin diperhatikan.

3. Impulsiviti:

• Tindakan Tanpa Berfikir Terlebih Dahulu: Individu dengan ADHD cenderung membuat keputusan atau bertindak tanpa memikirkannya terlebih dahulu, yang boleh mengakibatkan keputusan yang tidak tepat atau masalah dalam hubungan sosial.
• Kesukaran Menunggu Giliran: Mereka mungkin menghadapi kesulitan untuk menunggu giliran, baik dalam perbualan atau aktiviti lain dan mungkin cuba untuk mengganggu atau mengambil alih.

Simptom-simptom ini boleh berbeza-beza dalam setiap individu dan boleh berubah-ubah bergantung kepada faktor-faktor seperti faktor genetik, persekitaran, dan perubahan perkembangan.

Penting untuk diingat bahawa kehadiran simptom-simptom ini tidak bermakna seseorang pasti mempunyai ADHD; diagnosis mestilah dilakukan oleh profesional kesihatan yang berkelayakan berdasarkan penilaian menyeluruh terhadap simptom dan sejarah perkembangan individu.

Punca yang Menyebabkan ADHD

Sehingga kini, punca atau penyebab ADHD yang tepat masih belum difahami sepenuhnya, tetapi terdapat beberapa faktor yang dikenal pasti boleh menyumbang kepada perkembangan gangguan ini.

Berikut adalah beberapa faktor tersebut:

• Genetik: Kajian menunjukkan bahawa terdapat komponen genetik yang kuat dalam ADHD. Individu yang mempunyai keluarga dengan sejarah ADHD lebih cenderung untuk menghidap gangguan ini. Walau bagaimanapun, tidak semua individu yang mempunyai faktor genetik yang berkaitan dengan ADHD akan menghidap gangguan tersebut. ^[3]
• Perubahan dalam Struktur atau Fungsi Otak: Terdapat juga kajian yang menunjukkan perbezaan dalam struktur dan fungsi otak individu dengan ADHD berbanding dengan individu tanpa ADHD. Perubahan dalam bahagian otak yang berkaitan dengan perhatian, impulsiviti, dan fungsi eksekutif telah dikesan dalam kajian-kajian ini. ^[4]
• Faktor Reproduktif: Kajian menunjukkan bahawa pengambilan alkohol atau dadah semasa kehamilan, terdedah kepada toksin persekitaran tertentu semasa tempoh perkembangan janin, dan komplikasi semasa kelahiran seperti kelahiran pramatang atau kurang oksigen boleh meningkatkan risiko ADHD. ^[5]
• Faktor Persekitaran: Walaupun genetik memainkan peranan penting dalam pembentukan ADHD, persekitaran juga memainkan peranan. Faktor persekitaran seperti trauma awal, keluarga yang tidak stabil, tekanan dalam keluarga, dan kaedah pengajaran yang tidak sesuai di persekitaran pendidikan boleh menyumbang kepada simptom-simptom ADHD.

Walau bagaimanapun, adalah penting untuk diingat bahawa ADHD adalah keadaan yang kompleks dan biasanya disebabkan oleh gabungan beberapa faktor, termasuk genetik, biologi, dan persekitaran.

Setiap individu mungkin mempunyai kombinasi faktor-faktor yang berbeza yang menyumbang kepada perkembangan ADHD mereka.

Rawatan untuk ADHD

Rawatan ADHD sering melibatkan pendekatan holistik yang mengintegrasikan beberapa kaedah untuk menguruskan simptom-simptom dan meningkatkan kualiti hidup individu.

Berikut adalah beberapa kaedah rawatan yang biasa digunakan:

1. Terapi Tingkah Laku:

• Terapi Tingkah Laku Kognitif: Ini melibatkan pembelajaran teknik pengurusan masa, strategi organisasi, dan kaedah untuk mengurangkan impulsiviti. Terapi ini membantu individu untuk mengubah pola pemikiran dan tingkah laku yang tidak produktif.
• Terapi Tingkah Laku Modifikasi: Terapi ini melibatkan pemberian ganjaran untuk tingkah laku yang diingini dan pengurangan ganjaran untuk tingkah laku yang tidak diingini. Ini membantu meningkatkan tingkah laku yang positif dan mengurangkan tingkah laku yang tidak diingini.

2. Rawatan Perubatan:

• Stimulan: Stimulan seperti metilfenidat dan amfetamin sering digunakan dalam rawatan ADHD. Ubat-ubatan ini membantu meningkatkan tahap neurotransmiter dalam otak yang berkaitan dengan fokus dan perhatian.
• Bukan stimulan: Untuk individu yang tidak boleh mengambil stimulan atau tidak bertindak balas dengan baik terhadap stimulan, ubat-ubatan bukan stimulan seperti atomoksetin boleh digunakan. Ubat ini membantu meningkatkan perhatian dan mengurangkan impulsiviti dengan cara yang berbeza daripada stimulan.

3. Terapi Psikososial:

• Terapi Psikopendidikan: Pendidikan kepada individu dan keluarganya tentang ADHD, strategi penyelesaian masalah, dan cara-cara untuk mengelakkan situasi yang mencetuskan gejala. Ini membantu meningkatkan pemahaman tentang ADHD dan meningkatkan kemahiran menguruskan gejala.
• Kaedah Penyesuaian Sekolah: Pengaturcaraan kelas yang disesuaikan dan sokongan tambahan di sekolah boleh membantu individu dengan ADHD berjaya dalam persekitaran pendidikan.

4. Sokongan Sosial:

• Sokongan Keluarga: Sokongan daripada keluarga dan rakan sebaya penting untuk membantu individu dengan ADHD menguruskan gejala dan mencapai potensi mereka.
• Kumpulan Sokongan: Menyertai kumpulan sokongan atau program intervensi komuniti boleh memberikan sokongan tambahan dan membolehkan individu berkongsi pengalaman dan strategi dengan orang lain yang menghadapi cabaran yang serupa.

Rawatan ADHD biasanya bersifat individu dan perlu disesuaikan mengikut keperluan dan keadaan setiap individu.

Perundingan dengan profesional kesihatan mental yang berkelayakan adalah penting untuk merancang pelan rawatan yang sesuai.

Dengan bantuan yang betul, individu dengan ADHD boleh menguruskan simptom-simptom atau gejala mereka dan mencapai kejayaan dalam pelbagai aspek kehidupan.

Rumusan

ADHD adalah gangguan pelbagai rupa yang boleh memberi kesan ketara kepada pelbagai aspek kehidupan seseorang individu.

Walau bagaimanapun, dengan gabungan ubat, terapi dan pengubahsuaian gaya hidup yang betul, ramai penghidap ADHD boleh belajar menguruskan simptom-simptom mereka dengan berkesan dan menjalani kehidupan yang memuaskan.

Adalah penting bagi penghidap ADHD bersama keluarga dan profesional kesihatan mental bekerjasama untuk membangunkan pelan rawatan komprehensif yang disesuaikan dengan keperluan khusus mereka.

Melalui pemahaman, sokongan, dan campur tangan yang sesuai, individu dengan ADHD boleh berkembang maju dan mencapai potensi penuh mereka.